“ስሇ ….. ሲባሌ ምርጫ ይቅር” …. ትግለም ይቁም ወይ?

ግርማ ሠይፈ ማሩ
girmaseifu32@yahoo.com
“ስሇ …. ሲባሌ ምርጫ ይቅር” በሚሌ እንዴ ፅሁፌ ፊክት ሊይ ወጥቶ አንብቤ ሇምን? ብዬ ሌፅፌ አስቤ ተውኩት፡፡ ምክንያቱም
በፊክት መፅሔት ሊይ አምዯኞች የሃሣብ ፌጭት ማዴረግ የተሇመዯ ቢሆንም ሰሞኑን ግን የበዛ ይመስሊሌ ከሚሌ ነበር፡፡ ይህ
አንዴ ዘርፇ ብለ ጥሩ ጎን አሇው፡፡ አንደ አምዯኞቹ ከአንዴ ፊብሪካ የወጡ ሳሙና ዓይነት ያሇመሆናቸውን ያሳያሌ፡፡ላሊው
የፊክት መንፇስ ብሇው ሇሚቃዡትም ሆነ፤ ከመሬት ተነስተው ሇሚፇርጁት የሚያስተሊሌፇው መሌዕክት አሇው፡፡ ጉዲቱ ዯግሞ
በሳምንት አንዳ ብቅ ሇምትሌ መፅሄት የተወሰነ ሃሳብ በተወሰኑ ሰዎች የሚቧቀሱባት ከሆነች ዯግሞ አንባቢን አማራጭ
እንዲያሳጣ የሚሌ ፌርሃት ስሇአሇኝ፡፡ ይህ ሁለ ዲር ዲርታ እኔም ተውኩት ወዲሌኩት የሃሣብ ፌጭት ሇመቀሊቀሌ ሰበብ ፇሌጌ
ብቻ አይዯሇም፡፡ በቅርቡ “ሰሇ … ሲባሌ ምርጫ ይቅርብን” በሚሌ በወዲጄ ድክተር በዴለ ዋቅጅራ ያቀረበውን ሃሳብ
ባሌቀበሇውም በፊክት ሊይ ሳይሆን በጠረጴዛ ዙሪያ ውይይት እናዯርጋሇን ብዬ እያሰብኩ ሳሇ በፋስ ቡክ የውስጥ መዘገቢያ
እንዱሁም በግሌ የሚያገኙን ሰዎች ምርጫ እንዲትወዲዯሩ የሚሌ አንዲንደ ምክር አንዴ አንደ ዯግሞ ትዕዛዝ መሰሌ
መሌዕክቶች በብዛት ይዯርሱኝ ጀምረዋሌ፡፡ ውሳኔው ሌከም ይሁን አይሁን የምርጫ ጉዲይ የሚወሰነው በፓርቲ መሆኑን
ከግንዛቤ በማስገባት የግሌ አስተያየቴን መስጠት እፇሌጋሇሁ፡፡ ሇዚህም ነው “ሰሇ … ሲባሌ ምርጫ ይቅር” ከተባሇ እኔም
እንዯቅዴመ ሁኔታ ትግለም ይቁም ወይ? በሚሌ ጥያቄ የጀመርኩት፡፡
በእኔ እምነት ምርጫ መወዲዴር ያሇመወዲዯር የሚባሌ አማራጭ የሇም፡፡ የአንዴ ፓርቲ ስራ ምርጫ መወዲዴር ነው፡፡ የሰው
ሌጅ ሞት እንዲሇ እያወቀ ሞትን ረስቶ በህይወት እንዯሚኖረው ማሇት ነው፡፡ ሇፓርቲዎች ያሇመወዲዯር የሚባሌ ነገር እንዲሇ
ረስተው ሇምርጫ ውዴዴር መዘጋጀት ዋናው ስራቸው መሆን አሇበት፡፡ ፓርቲዎች ምርጫ ሊሇመወዲዯር የሚያበቃ ነገር
እንዲይኖር ተግተው መስራትን ትተው፤ ሊሇመወዲዴር ሰበብ የሚፇሌጉ ከሆነ እንዯ አሸዋ የበዛ ሰበብ ማቅረብ አይገዴም፡፡
ከዚህ ሰበብ ውስጥ ግን አንዴም ተሰፊ አይገኝም፡፡ ምርጫውም የሰነፌ ነው የሚሆነው እንጂ ባስቸገሪ ሁኔታ ጀግና ሇመሆን
ሇሚታትር ታጋይ የሚመጥን አይዯሇም፡፡
በሀገራቸን ኢትዮጵያ ሇምርጫ የእኩሌ መወዲዯሪያ ሰፌራ ሳይኖር ምርጫ መወዯዲር አስቸጋሪ እንዯሆነ መረዲት ሇማንም
የሚገዴ አይዯሇም፡፡ ትግሌ የሚባሇው ነገርም የመጣው ይህ አስቸጋሪ ሁኔታ በመኖሩ ነው፡፡ በአሜሪካን ወይም በላልች
በዱሞክራሲ በዲበሩ አገሮች የሚዯረግ የፖሇቲካ ተሳትፍ ትግሌ አይባሌም፡፡ ታጋዮች ማዴረግ ያሇባቸው ታዱያ ይህን አስቸጋሪ
ሁኔታ ሇማስወገዴ የሚከፇሇውን መስዋዕትነት ሇመክፇሌ የሚያስፇሌገውን ማዴረግ ነው፡፡ ክቡር የሆነውን የስው ሌጅ ህይወት
ከማጥፊትና ንብረት ከማውዯም በመሇስ ማሇቴ ነው፡፡ እነዚህ ነገሮች ምን ምን ሉሆኑ ይችሊለ ቢባሌ በምርጫ ሂዯት ውስጥ
ወሳኝ ናቸው ብዬ የማምናቸውን ዋና ዋና ጉዲዮች በማንሳት ሇማብራራት እሞክራሇሁ፡፡
የዕጩ ተወዲዲሪ ዝግጅት አንደ መስረታዊ ጉዲይ ነው፡፡ በምርጫ ሇመወዲዴር የወሰነ አንዴ ፓርቲ በምንም ዓይነት መሌኩ
ምርጫው ሲዯርስ ዕጩ ሇማዘጋጀት ዯፊ ቀና የሚሌ ከሆነ ሇመሸነፌ መዋጮ ማዴረጉን ማመን አሇበት፡፡ ሇምርጫ ውዴዴር
የሚመሇመለ ዕጩዎች በሁለም መሌክ በተሇይ ከገዢው ፓርቲና መንግሰት ሉዯርስባቸው የሚችሇውን ጫና ሇመቋቋም ዝግጁ
የሆኑ መሆን አሇባቸው፡፡ በዋነኝነት እነዚህ ዕጩዎች እንዯ ገዢው ፓርቲ ወጪያቸው በፓርቲ የሚሸፇን ባሇመሆኑ ተገቢውን
ፊይናንስ ከዯጋፉዎቻቸው ሇማግኘት የሚያስችሌ ስሌት መቀየስ የግዴ ይሊቸዋሌ፡፡ ውዴዴሩ በእኩሌ ሁኔታ ሊይ እንዲሌሆነ ከሚያስረደት ሁኔታዎች አንደ ይህ ነው፡፡ የገዢው ፓርቲ ዕጩዎች በዚህ ጉዲይ ቅንጣት ሃሣብ የሇባቸውም፡፡ ይህ ጉዲይ
የምርጫ ትግሌ ከሚዯረግባቸው አንደ መሆኑን ተረዴተን መፌትሔ መሻት የእኛ እንጂ አንዴ አንዴ ተቃዋሚ ፓርቲ ነን የሚለ
ፓርቲዎች እንዯሚለት ሇዚህ መፌትሔ ኢህአዳግ/መንግሰት የገንዘብ ዴጋፌ ያዴርግሌን የሚሇው አይዯሇም፡፡ በሀገራችን
ገዢው ፓርቲ ኢህአዳግና መንግሰት የማይሇያዩ የአንዴ ሳንቲም ሁሇት ገፅታ ከሚባሇው በሊይ መሆናቸው ይታወቃሌ፡፡ ስሇዚህ
መንግሰት ዴጋፌ ያዴርግሌን ሲባሌ ኢህአዳግ ያዴርግ እንዯማሇት እየሆነ ነው፡፡ ኢህአዳግ ዯግሞ ይህን አዴርጎ ሇመሸነፌ ዝግጁ
አይዯሇም ሰሇዚህ ታግሇን ተወዲዲሪ ፓርቲዎች በፌትሃዊነት የሚታዩበት ስርዓት እንዱመጣ በትግሌ ውስጥ ያሇን መሆኑን
መረዲት የግዴ ይሇናሌ፡፡ ይህ ከባዴ ከሆነ አማራጩ ትግለ ይቅር ወይ? የሚሇው ነው፡፡
ከዕጩ ዝግጅት በኋሊ በዋነኝነት የሚያስፇሌገው በየዯረጃው ያለ ታዛቢዎችን ማዘጋጀት ነው፡፡ የታዛቢዎች ዝግጅት በሁሇት
ይከፇሊሌ፡፡ የመጀመሪያው በምርጫ ቦርዴ አስተባባሪነት የሚዘጋጁት ታዛቢዎች ማሇትም “የህዝብ ታዛቢ” የሚባለት ናቸው፡፡
እነዚህ ታዛቢዎች በሚመረጡበት ጊዜ ኢህአዳግ ቀዯም ብል በአንዯ-ሇአምስት፣ በጥቃቅንና አነስተኛ፣ በወጣትና ሴቶች ፍረም
ያዯራጃቸውን በተሇይም የፊይናንስ አቅማቸው ዯከም ያለ የአካባቢ ነዋሪዎችን በማዘጋጀት በህዝብ እንዯተመረጡ በማስመሰሌ
ይመዴባቸዋሌ፡፡ ይህ ሲፇፀም ተወዲዲሪ ፓርቲዎች በዝምታ በማሇፌ አንዴ ዯጋፉያቸው እንኳን እንዱገባ ሳያዯርጉ ያሌፊለ፡፡
ትግለን በትክክሌ ተረዴተን ከሆነ በየምርጫ ጣቢያዎች እነዚህ ታዛቢዎች ሲመዯቡ እኛም ዯጋፉዎቻችን እንዱኖሩ ሇማዴረግ
መስራት ይኖርብናሌ፡፡ ሌክ ነው ይህን ሇማዴረግ ኢህአዳግ የዘረጋው ዓይነት የመንግሰት መረብና ዴጋፌ አናገኝም፡፡ ይህ ነው
የውዴዴር ሜዲው ሌክ አይዯሇም የሚያስብሇው እና ትግሌ የሚያስፇሇገው፡፡ ይህን ሇመሇወጥ ትግሌ ማዴረግ ካሇብን
የማይቻሌ አይዯሇም፡፡ ሁለተኛው በዕጩ ተወዲዲሪዎች በራሳቸው የሚመዯቡ ታዛቢዎች ናቸው፡፡ እነዚህን ታዛቢዎች
የመምረጥ መብት የዕጩ ተወዲዲሪው ነው፡፡ ከዚህ አንፃር ያሇው ፇታኝ ነገር ታዛቢዎችን ማስፇራራት፣ በገንዘብ መዯሇሌ
ሲበዛም አፌኖ መውሰዴ የመሳሰለት ናቸው፡፡ እነዚህ በሙለ የትግለን አስፇሊጊነት የሚያሳዩ እንጂ እንዱህ ከሆነማ ምርጫ
ይቅር የሚያስብለ አይመስሇኝም፡፡ የማይፇራ፣ በገንዘብ የማይዯሇሌ ታፌኖ ሇሚዯርስበት ፇተና የተዘጋጀ ታዛቢ ማዘጋጅት
ትግለ የሚጠይቀው መሰዋዕትነት ነው፡፡ ሇዚህ የሚመጥን ታዛቢ ማዘጋጀት የዕጩ ተወዲዲሪዎችና የፓርቲዎች ሲሆን ይህን
በታዛቢዎች ሊይ የሚፇፀም ህገወጥ ዴርጊት ማሰቀየር ነው በሀገራችን ፖሇቲካ ከላልች ዱሞክራሲ ከሰፇነባቸው ሀገሮች ሇየት
የሚያዯርገው እና ትግሌ ያሰፇሇገው፡፡ ምርጫቻን የቱ ነው? ታግሇን እንቀይር ወይስ ኢህአዳግ በቃኝ እስኪሌ እንጠብቅ ነው፡፡
የመራጮች ምዝገባ ዘወትር ተገቢ ትኩረት የማይሰጠው በተወዲዲሪ ፓርቲዎች በኩሌ ነው፡፡ በ1997 ምርጫ በተወሰነ ዯረጃም
ቢሆን ቅስቀሳ ተዯርጎ ብዙ መራጭ የተመዘገበ ቢሆንም መምረጥ የሚገባቸው ያሌተመዘገቡና ባሇመመዝገባቸው የቆጫቻ
እንዯነበሩ የቅርብ ጊዜ ትውስታችን ነው፡፡ የ1997 በተሇየ ሁኔታ ትተን በላልች ምርጫዎች ተቃዋሚዎች እንዱመርጡን
የምንፇሌገው ኢህአዳግ ጎትጉቶ ባስመዘገባቸው መራጮች ነው፡፡ ሁለም ማወቅ ያሇበት ኢህአዳግ በመራጭነት እንዱመዘገቡ
ቤት ሇቤት እየሄዯ የሚቀሰቅሰው ባሇው መረጃ መሰረት ዯጋፉዎች ብል ያመነባቸውን ወይም በቀሊለ ዯጋፉ ሊዯርጋቸው
እችሊሇሁ ብል የሚገምታቸውን ነው፡፡ በተሇይ በትምህርት ዯረጃ ዝቅተኛ የሆኑ የህብረተሰብ ክፌልች እናቶች ከአባሇት
ቀጥሇው ሇምዝገባ ከፌተኛ ትኩረት የሚሰጣቸው ናቸው፡፡ ፓርቲዎች በምርጫ ትርጉም ያሇው ሇውጥ ማየት የምንፇሌግ ከሆነ
የመራጭ ምዝገባ ከተጀመረበት ቀን ጀምሮ ዯጋፉዎች እንዱመዘገቡ መቀስቀስ፣ ማበረታት እንዱሁም የመመዝገብን ጥቅም
ማስተማር ይኖርብናሌ፡፡ ፓርቲዎች ሊሇመወዲዯር ቢወስኑ እንኳን ዯጋፉዎቻቸው ወዯ ምርጫ ጣቢያ እንዲይሄደ ማዴረግ
በምርጫው ሊይ ትርጉም ያሇው መሌዕክት ያስተሊሌፊሌ፡፡ ያሇመወዲዯር ምርጫ ከሆነ ማሇቴ ነው፡፡ መራጮችን ሇማሰመዝገብ
በምናዯርገው እንቅስቃሴ በአብዛኛው ችግር ባይኖርም መዝጋቢ የሇም፣ መታወቂያ አሌታዯሰም፣ እሰከ ዛሬ የት ነበርክ፣ በቀበላ ተሳትፍ የሇህም፣ የመሳሰለት የሚጠበቁ የማዯናቀፉያ መንገድች ናቸው፡፡ ይህን ሉቋቋም የሚችሌ መራጭ እንዱኖር ቅስቀሳ
ማዴረግ ከትግለ አንደ አካሌ ነው፡፡ መራጮች በወኔ እንዱመዘገቡ ካዯረግናቸው ከተመዘገቡ በኋሊ መራጭ ብቻ ሳይሆን
ቀስቃሽም በመሆን የምርጫ ምዕዲሩ እንዱስተካከሌ ዴጋፌ ያዯርጋለ፡፡ ህዝብ የተሳተፇበት አፇናን እንቢ የማሇት ተግባር ዯግሞ
በጥቂት ካዴሬዎች ቁጥጥር ስር እንዱውሌ የተውነውን ምርጫ በትግሊችን የእኛም ይሆናሌ ማሇት፡፡ ሇመምረጥ ያሌተመዘገበ
መራጫ የምርጫ ምዕዲር ሇማስፊት አሊፉነት ያሇበት አይመስሇውም፡፡ ትክክሌም ነው፡፡ የምርጫ ምዕዲር የማስፊት አሊፉነት
ያሇበት ዜጋ መፌጠር የትግለ አካሌ ነው፡፡ ቆጠራ ሳይጠናቀቅ ካዯረ አብረን ስንጠብቅ እናዴራሇን የሚሌ መራጭ ማዘጋጀት
የግዴ ይሊሌ፡፡ ምርጫ 97 ትዝ አይሊችሁም፡፡
መራጮች የሰጡትን ዴምፅ፣ ታዛቢ ተከታትል ቆጥሮ፣ ዯምሮ የተቀበሇውን፣ ምርጫ ቦርዴ ሉሇውጠው አይችሌም ባይባሌም
ሇመሇወጥ የሚገጥመው ፇተና ከባዴ ይሆናሌ፡፡ እዚህ ሊይ እንዯመፃፌ ቀሊሌ እንዲሌሆነ ይገባኛሌ፣ ኢህአዳግ ሲጨንቀው
በታጣቂ ኮሮጆ እንዯሚገሇብጥ ዘንግቼው አይዯሇም፡፡ ይህን ዴርጊቱን በተዯራጀ መከሊከሌ የትግለ አንዴ አካሌ እንዯሆነ
አፅዕኖት ሇመስጠት ነው፡፡ ፓርቲዎች አሁን ባሇው ዯረጃ ይህን ሇማዴረግ ሙለ ሇሙለ አሌተዘጋጀንም የሚለ ከሆነ ከምርጫ
ሇመውጣት ሳይሆን በተዯራጁበት ሌክ ሇመወዲዯር መዘጋጀት ይጠበቅባቸዋሌ፡፡ ሀለም ቦታ ሇመሆን ሲከጀሌ አንዴም ቦታ
ያሇመሆን የሚመጣው በዚህ ምክንያት ነው፡፡
በታዛቢዎች የተፇረመ የምርጫ ውጤትን በምርጫ ቦርዴ በኩሌ በሚፇፀም ሸፌጥ ወይም በጉሌበት መሣሪያ ጭምር ተዯርጎ
በሚዯረግ ንጥቂያ ላሊ ፇተና ሊይ የሚወዴቀው አካሌ የፌትህ ስርዓቱ ነው፡፡ የተዯራጀ መረጃ ይዘን የፌትህ ስርዓቱን መሞገትም
አንደ የትግሌ አካሌ እንዯሆነ መዘንጋት የሇበትም፡፡ ይህን ሁለ አዴርገን ኢህአዳግ እነዚህን የህዝብ ዴምፆች ገፌቶ ማነኛውንም
ዓይነት ጉሌበት ሇመጠቀም ቢወስን ህዝብ የተሳተፇበት ስሇሚሆን መዘዙ ብዙ ነው፡፡ ምርጫን ተከትል ሇሚመጣ አብዮትም
ጠሪ የሚሆነው የዚህ ዓይነት ዴርጊት ነው፡፡ በምርጫ መሳተፌ ሂዯት ውስጥ ህዝብ ካሌተሳተፇ የተወሰኑ ሰዎች የሚያዯርጉት
መፌጨርጨር ሰሇሚሆኑ ህዝቡ ዴምፁ እንዱከበር የሚያዯርገው ግፉት እምብዛም ነው፡፡ እነዯከዚህ ቀዯሙ ኢህአዳግ
ወትውቶ ያስመዘገባቸው ሰዎች ሇምን አሌመረጡንም ብሇን መጠየቅ ተገቢ አይዯሇም፡፡ በሚስጥር ዴምፅ ሰጥተውን ቢሆን
እንኳ በይፊ ዴምፃችን ይከበር ሉለ ይችሊለ ብል መጠበቅ የዋህ መሆን ነው፡፡ በሚስጥር የካደትን በአዯባባይ እንዱያረጋግጡ
መጠየቅ ነው የሚሆነው፡፡
በዚህ ዯረጃ ሳንዘጋጅ ቀርተን ምዕዲሩ ጠቧሌ ብሇን “ሰሇ …ሲባሌ ምርጫው ቢቀር” የምንሌ ከሆነ ኢህአዳግ ዯስተኛ ነው፡፡
በግሌፅ የሚሰብከውን አውራ ፓርቲ ስርዓት ተግባራዊ ያዯርጋሌ፡፡ ኢህአዳግ ምዕዲሩን በህዝብ ተሳትፍ ሳናስገዴዯው ያሰፊዋሌ
ብሇን የምንጠብቅ ከሆነ በቅርቡ የሚሆን ስሇአሌሆነ የትግሌ ስሌታችንን መፇተሸ ሉኖርብን ይገባሌ፡፡ አንደ አማራጭ አንዴ ሺ
ትንታግ ታዛቢ ከማዘጋጀት፣ አንዴ ሺ ተኳሽ ተዋጊ ሀይሌ ማዘጋጅት ሉሆን ይችሊሌ፡፡ እንግዱህ ዘመኑ የሚዋጀውን፣ ሇሰው ሌጅ
ከፌተኛ ክብር የሚሰጠውን፣ በወጪ አንፃርም አዋጭ ሉሆን የሚችሇውን የትግሌ ስሌት መምረጥ በፓርቲ ውስጥ ያለ
ስትራቴጂሰቶች ሃሊፉነት ነው፡፡ በሃሊፉነት ሰሜት የሚወሰን፡፡
እርግጠኛ ነኝ “ስሇ …. ሲባሌ ምርጫው ቢቀር” የሚሇው ሃሳብ የቀረበው በባርነት እንቀጥሌ በሚሌ ወይም የኢህአዳግ አውራ
ፓርቲ ፌሌስፌና ተስማምቶናሌ የሚሌ አይዯሇም፡፡ በእኔ አረዲዴ ላሊ አማራጭ የትግሌ ስሌት እንመሌከት የሚሌ መሆን
አሇበት፡፡ ሇጊዜው የምርጫው መንገዴ ገና ብዙ ያሌተሄዯበት መንገዴ ስሇሆነ ተሰፊ መቁረጥ ያሇብን አይመስሇኝም፡፡ ምርጫ
መሳተፌ የሰሊማዊ ትግሌ ማሳኪያ አንደ መንገዴ ነው ብዬ አምናሇሁ፡፡ ይህ ማሇት ግን በፌፁም የምርጫ ሰሞን ዯርሶ በሚፇጠር ሆይ ሆይታ ውስጥ ውጤት ሇማግኘት መከጀሌ አይዯሇም፡፡ ከሊይ በአጭሩ ሇማስቀመጥ እንዯሞከርኩት በሁለም
የምርጫ ዯረጃዎች በንቃት በመሳተፌ እና ህዝቡን በማሳተፌ ነው፡፡
ቸር ይግጠመን